پیوند قلب
تاريخ : دهم مهر 1403 ساعت 15:17   کد : 3955
نارسایی قلبی که گاهی از آن به عنوان نارسایی احتقانی قلبی یاد می شود در زمانی اتفاق می افتد که عضله قلب قادر به پمپاژ خون به میزان کافی نباشد.
مجموعه­ای از عوامل می­توانند شخص را در معرض خطر ابتلا به نارسایی قلبی قرار دهند که مهم­ترین آنها شامل موارد ذیل می­باشد.
  • افزایش فشار خون
  • بیماری شراین کرونری قلب
  • سکته قلبی
  • دیابت
  • وقفه تنفسی در خواب
  • اختلالات مادرزادی قلبی
  • بیماری دریچه قلبی
  • بعضی ویروسها
  • مصرف الکل
  • استعمال دخانیات
  • اختلالات ریتم قلبی
  • چاقی
آمار مبتلایان به نارسایی قلبی در ایلات متحده امریکا بالغ بر ۵ میلیون نفر می باشد و هر سال ۴۰۰ هزار نفر مبتلا به این تعداد اضافه می شود. هزینه سالانه درمان نارسایی قلبی در امریکا حدود ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می شود که عمده هزینه آن مربوط به هزینه های بستری می باشد. استراتژی اصلی در کاهش هزینه های درمان نارسایی قلبی، کاهش زمان بستری بیمار می باشد که یکی از راهکارهای آن درمان قطعی نارسایی قلبی با انجام عمل پیوند قلب می‌باشد. عامل محدود کننده اصلی در اعمال پیوند قلب، تعداد کم داوطلبان اهدای قلب پیوندی می‌باشد.
نخستین عمل پیوند قلب جهان در روز ۳ دسامبر سال ۱۹۶۷ میلادی در بیمارستان گروت شور شهر کیپ تاون آفریقای جنوبی توسط دکتر کریستیان بارنارد انجام گرفت. در این عمل ، قلب یک زن جوان ۲۵ ساله که در یک سانحه رانندگی کشته شده بود، به یک بیمار ۵۳ ساله دچار نارسایی قلبی پیوندزده شد.بیمار تنها ۱۸ روز پس از پیوند زنده ماند و به دلیل عفونت ریه درگذشت. دومین عمل قلب بارنارد در ژانویه سال ۱۹۶۸انجام گرفت که این باربیمار، ۱۹ ماه دوام آورد.
سالانه حدود ۳۵۰۰ عمل پیوند قلب در سراسر جهان انجام می شود که بیشترین آمار آن مربوط به ایالات متحده آمریکا با ۲۰۰۰ تا ۲۳۰۰ عمل در طول یک سال می باشد . هزینه انجام عمل پیوند قلب در کشورهای مختلف در جدول ذیل قید شده است. در کشور ما این عمل با حمایتهای وزارت بهداشت و هیات امنا، با هزینه ای به مراتب کمتر در داخل کشور انجام می شود.
میزان بقای پنج ساله بیماران دچار نارسایی قلبی زیر پنجاه درصد می باشد، در حالی که بعد از پیوند قلب ، میزان بقای بیمار به پنجاه تا شصت درصد خواهد رسید.
در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ خورشیدی) گروهی از پزشکان در بیمارستان سنت وینسنت درسیدنیاسترالیا برای نخستین بار در جهان، قلبی مرده را احیا کردند و به یک خانم ۵۷ ساله که بیماری قلبی مادرزادی داشت پیوند زدند. در این شیوه بدیع که در سیدنی به کار گرفته شد، قلبی که ضربانش متوقف شده بود، در دستگاهی که «جعبه قلب» نامیده می‌شود گذاشته شد. در این جعبه، قلب گرم نگه داشته می‌شود، ضربان احیاء می شود و یک مایع مغذی کمک می‌کند که آسیب‌ به ماهیچه‌های قلب کم شود.
اولین پیوند موفقیت آمیز قلب در ایران در سال ۱۳۷۲ توسط دکتر محمد حسین ماندگار و همکاران در بخش جراحی قلب بیمارستان دکتر علی شریعتی تهران انجام شد و درحال حاضر علاوه بر مرکز فوق الذکر ، عمل پیوند قلب در بیمارستان مسیح دانشوری تهران ، بیمارستان قلب شهید رجایی تهران ، مجتمع بیمارستانی حضرت امام خمینی (ره) تهران ، بیمارستان شهید دکتر مصطفی چمران اصفهان ، بیمارستان حضرت امام رضا (ع) مشهد ، بیمارستان نمازی شیراز و بیمارستان حضرت بقیه ا. . .( عج ) نیز، انجام می شود. از سال ۱۳۸7 تا پایان سال ۱۴۰2، با حمایت هیات امنای صرفه جویی ارزی بیش از 1450 عمل پیوند قلب در مراکز پیوند سراسر کشور انجام شده است، که در سال 1402 از ۱15 مورد عمل پیوند قلب در هشت مرکز پیوند حمایت به عمل آورده است.
شایع­ترین وضعیتهای نیازمند عمل پیوند قلب عبارتند از:
  • آسیب شدید قلبی بعد از یک حمله قلبی 
  • نارسایی شدید قلبی
  • نقایص شدید مادرزادی قلب که با عمل جراحی قابل اصلاح نباشند.
  • اختلالات ضربان یا ریتم تهدید کننده حیات که با سایر روشهای درمانی قابل اصلاح نباشند.
وضعیتهای دارای ممنوعیت نسبی در انجام پیوند قلب، عبارتند از:
  • بیماران دچار سوء تغذیه
  • بیماران دارای سن بالای ۶۵ تا ۷۰ سال
  • بیماران دارای سابقه سکته شدید مغزی یا دمانس(زوال عقل)
  • بیماران دارای سابقه ابتلا به سرطان طی دو سال گذشته
  • بیماران مبتلا به عفونت ویروس ایدز
  • بیماران دچار بیماریهای عفونی فعال نظیر هپاتیت
  • بیماران دچار دیابت وابسته به انسولین و نقص عملکرد احشایی نظیر اختلال عملکرد کلیه
  • بیماران دچار بیماریهای کلیوی، ریوی و کبدی هم زمان
  • بیماران دچار پرفشاری عروق ریه
  • اعتیاد به مصرف دخانیات یا سایر مواد که منجر به تخریب قلب پیوندی می­شود.
باتوجه به اینکه یکی از برنامه های عملیاتی هیات امناء در راستای تحقق اهداف عالیه تشکیل این هیئت درخصوص ایجاد زمینه معالجه همه بیماران در داخل کشور و بی نیاز کردن کشور از اعزام بیمار برای معالجه به خارج از کشور حمایت از رشد و گسترش کمی و کیفی انجام اعمال پیوند قلب در مراکز درمانی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی کشور می باشد. هیات امنا طی 16سال گذشته(۱۳۸۸-۱۴۰2) از 1453مورد عمل پیوند قلب حمایت به عمل آورده است.( به ازای هر عمل پیوند قلب، تقبل بخشی از هزینه های درمانی بیماران)
 حمایتهای هیات امنا از بیماران پیوند قلب در ۳ محور انجام می شود: 
  • تامین بخشی از هزینه های هتلینگ بیماران پیوند قلب
  • تامین اقلام مورد نیاز برای انجام عمل پیوند نظیر محلول های نگهدارنده بافت پیوندی
  • کمک به تجهیز بخشهای پیوند
آمار 16 ساله حمایت هیات امنا از اعمال پیوند قلب
سال 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402
تعداد 85 38 66 76 66 78 72 98 118 132 112 110 56 128 103 115