پیوند کبد

تاريخ:دهم مهر 1403 ساعت 15:15

کد : 3953

مشاهده: 205

کبد یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اعضای بدن انسان است که در سمت راست و بالای شکم و زیر دنده‌ها قرار دارد. وجود کبد برای هضم غذا و رهاسازی بدن از آثار مواد سمی ضروری است. کبد اعمال متعددی را انجام می‌دهد که برای ادامه حیات لازم است. تقریباً تمام خون دستگاه گوارش که سرشار از مواد غذایی می‌باشد از کبد عبور می‌کند. ماده غذایی جذب شده از روده باریک در کبد تبدیل به موادی می‌شود که برای ادامه زندگی لازم است. کبد همچنین باعث ترشح صفرا می‌شود که به هضم و جذب چربی‌ها کمک می‌کند و بدین ترتیب این عضو، نقش مؤثری در تنظیم میزان قند و چربی و پروتئین دارد. علاوه بر آن کبد نقش مؤثری در ذخیره سازی ویتامین‌ها دارد و سوخت ‌و ساز اکثر داروها را عهده دار می‌باشد و ارگان مؤثری در سم زدایی بدن محسوب می‌شود. با توجه به نقش حیاتی این عضو نارسایی آن با علائم متعددی همراه می‌گردد.
داشتن کبد سالم برای طول عمر ضروری است زیرا کبد مسئول فیلتر کردن خون و از بین بردن سموم بدن است. بیماریهای کبدی می توانند منشاء متفاوتی داشته باشند. بعضی از بیماریهای کبد، زمینه ارثی(ژنتیکی) دارند. همچنین بعضی ویروسها، مصرف الکل و حتی چاقی می توانند باعث ایجاد بیماری در کبد شوند. در طی زمان، بیماریهایی که باعث آسیب غیرقابل برگشت بافت کبد(اسکار یا سیروز) می شوند، می توانند نارسایی عملکرد کبد را به دنبال داشته باشند. اگر این آسیبها در مراحل اولیه شناسایی شده و نسبت به بر طرف نمودن آنها اقدام شود، امکان بهبود و التیام کبد وجود خواهد داشت، در غیر این صورت، در بعضی مواقع، آسیب پیشرونده کبد به مرحله ای خواهد رسید که کبد خود فرد دیگر قادر به انجام وظایف ذاتی خود نمی باشد. پیوند کبد گزینه درمان برای افرادی است که از نارسایی کبد رنج می‌برند و وضعیت آنها دیگر با سایردرمان‌ها و مصرف دارو قابل کنترل نمی باشد. در عمل جراحی پیوند کبد معمولاً تمام و یا بخشی از کبد فرد دهنده به جای کبد بیمار قرار می‌گیرد و کبد بیمار از بدن خارج می‌گردد. در اغلب موارد کبد پیوندی از شخصی که دچار مغزی شده تأمین می‌گردد اما می‌توان کبد پیوندی را از فامیل‌های درجه یک بیمار نیز گرفت.
علایم بیماریهای کبدی:

زرد شدن رنگ پوست و چشمها
تورم و درد شکمی
تورم در اندامهای تحتانی
خارش پوست
تیره شدن رنگ ادرار
پریدگی رنگ مدفوع(کاهی رنگ)
خستگی مزمن
تهوع و استفراغ
از دست دادن اشتها
کبود شدگی اندامی بدون سابقه ضربه

شایعترین بیماریهای منجر به نارسایی مزمن کبدی و نیازمند به انجام عمل پیوند کبد در مراحل انتهایی بیماری عبارتند از:

هپاتیت مزمن همراه با سیروز
سیروز صفراوی اولیه
کلانژیت اسکلروزان
آترزی صفراوی
الکلیسم
بیماری ویلسوز
هموکروماتوز
کمبود آلفا –یک آنتی تریپسین
هپاتیتهای ویروسی

اولین عمل جراحی پیوند کبد در انسان در سال ۱۹۶۳ میلادی در شهر دِنوِر ایالت کُلرادو امریکا توسط جراحی به نام توماس استارزل انجام شد. اگرچه این عمل ناموفق بود و بیمار در اتاق عمل به علت خونریزی شدید فوت شد، اما دکتر استارزل تلاش خود را در این زمینه ادامه داد و در سال ۱۹۶۷ اولین پیوند موفق کبد در انسان انجام شد. در حال حاضر، سالانه حدود ۲۱/۰۰۰ پیوند کبد در ۲۰۰ مرکز در سراسر دنیا انجام می شود. اکثر بیماران دریافت کننده پیوند به یک زندگی کاملا مولد باز خواهند گشت، حتی زنان جوان مورد پیوند ، امکان بارداری و داشتن فرزند بعد ازپیوند را خواهند داشت.
نخستین عمل پیوند کبد از دهنده زنده در سال ۱۹۸۸ توسط دکتر کریستف برولسچ در مرکز پزشکی دانشگاه شیکاگو انجام شد. در این نوع عمل ، ۵۵ تا ۷۰ درصد از لوب راست کبد از اهداء کننده زنده ، دریافت می شود. ترمیم ظرف ۴ تا ۶ هفته اتفاق خواهد افتاد . عمل پیوند از دهنده زنده ، عمل دشواری بوده که تا ده درصد با عوارضی همچون خونریزی ، عفونت ، نشت صفراوی ، رد پیوند و . . . همراه خواهد بود.
نخستین عمل پیوند کبد در ایران و خاورمیانه ، در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۳ ، در بیمارستان نمازی شیراز ،توسط دکتر سید علی ملک حسینی و همکاران انجام گردید . این پیوند از یک اهدا کننده مرگ مغزی در تهران صورت گرفت و عضو پیوندی پس از برداشت به شیراز منتقل شد. دکتر ملک حسینی دوره آموزشی پیوند کبد را در مرکز پزشکی دانشگاه پیتزبورگ (ایالت پنسیلوانیا- امریکا) زیر نظر دکتر استارزل ، گذرانده بود.
هزینه پیوند کبد در ایالات متحده امریکا حدود ۵۸۰ هزار دلار، تخمین زده می‌شود. در کشور‌های منطقه نظیر ترکیه نیز، هزینه انجام این عمل حدود ۱۰۰ هزار دلار، و در هند حدود ۵۰ هزار دلار، گزارش شده است. این در حالی است که در ایران با حمایت‌های وزارت بهداشت و هیئت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، این عمل با هزینه‌ای به مراتب پایین‌تر انجام می‌شود.
باتوجه به اینکه یکی از برنامه های عملیاتی هیات امناء در راستای تحقق اهداف عالیه تشکیل این هیئت درخصوص ایجاد زمینه معالجه همه بیماران در داخل کشور ، حمایت از رشد و گسترش کمی و کیفی انجام اعمال پیوند کبد در مراکز درمانی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی کشور می باشد ، هیات امنا تا پایان سال ۱۴۰2 از بیش از ده هزار عمل پیوند کبد حمایت به عمل آورده است. همچنین تنها در سال ۱۴۰2 از 855عمل پیوند کبد که در ۹ مرکز پیوند کشور انجام شده است، حمایت به عمل آورده است.
در حال حاضر عمل پیوند کبد در نه مرکز آموزشی- درمانی کشور انجام می شود:

بیمارستان پیوند اعضاء ابوعلی سینا شیراز
مجتمع بیمارستانی حضرت امام خمینی (ره) تهران
مرکز آموزشی درمانی آیت ا... طالقانی تهران
مرکز آموزشی درمانی شهید افضلی پور کرمان
بیمارستان پیوند اعضاء منتصریه مشهد
مرکز آموزشی درمانی الزهرا(س) اصفهان
مرکز آموزشی درمانی گلستان اهواز
مرکز آموزشی درمانی فیروزگر تهران
مرکز آموزشی درمانی مسیح دانشوری

حمایتهای هیات امنا از بیماران کاندید پیوند کبد در سه محور ذیل به انجام می‌رسد:

مساعدت در خصوص تامین بخشی از هزینه هتلینگ و درمان‌های بیمارستان
تامین اقلام مورد نیاز برای انجام عمل‌های پیوند کبد (نظیرمحلول و کیسه‌های نگه دارنده بافت پیوندی)
تجهیز مراکز جدید و جایگزینی دستگاه‌های قدیمی موجود در مراکز پیوند فعلی